Τι είναι δίκαιη ανάπτυξη ? 14 μορφές ελαστικής εργασίας

 

Ούτε μία ούτε δύο... αλλά 14 μορφές ελαστικής εργασίας καταγράφονται στον κλάδο του Τουρισμού. Το «μενού της ευελιξίας», που έχουν εξασφαλίσει οι εργοδότες του κλάδου, έχει σπάσει όλα τα «ρεκόρ» και ακολουθεί τους δείκτες των αφίξεων και της ανταγωνιστικότητας του κλάδου, για τα οποία πανηγυρίζουν κυβέρνηση και μεγαλοξενοδόχοι.

 

Βέβαια, η τεράστια αυτή «ευελιξία» δεν προέρχεται από τις «ιδιομορφίες του κλάδου», όπως θέλουν να πείσουν τους εργαζόμενους οι εργοδότες και τα κόμματά τους. Είναι αποτέλεσμα διαδοχικών προσαρμογών του εργατικού δυναμικού στο στόχο της «ανταγωνιστικότητας» του κλάδου. Πάνω εκεί χτίστηκε το «θαύμα» του Τουρισμού, που χαρακτηρίζεται σήμερα ως «ατμομηχανή» της ανάπτυξης.

Είναι, μάλιστα, αποκαλυπτικό το γεγονός ότι το όργιο αυτό της ευελιξίας εφαρμόζεται σε έναν κλάδο κατά βάση «εποχικό», που έτσι και αλλιώς περικλείει μέσα του τα στοιχεία της προσωρινότητας στην εργασία, στο σύστημα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Αλλά η δίψα των μεγάλων τουριστικών ομίλων για κέρδη δεν γνωρίζει όρια. Κι ενώ για μισό χρόνο πετάνε τους ξενοδοχοϋπαλλήλους στην ανεργία, τον άλλο μισό τους βγάζουν το λάδι...

Αυτό το μενού της «ευελιξίας» και της «προσαρμοστικότητας» του εργατικού δυναμικού δεν προέκυψε τυχαία. Είναι αποτέλεσμα της ψήφισης και της εφαρμογής αντεργατικών νόμων απ' όλες τις αστικές κυβερνήσεις και ενσωμάτωσης στο εθνικό δίκαιο κατευθύνσεων και οδηγιών της ΕΕ. Καθόλου τυχαία, άλλωστε, η εφαρμογή αυτών των ευέλικτων σχέσεων ξεκίνησε και γενικεύτηκε στον κλάδο του Τουρισμού πολύ πριν το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης και των μνημονίων.

 

Παραθέτουμε τις μορφές εργασίας που καταγράφονται στον τουριστικό κλάδο:

 

Εποχική εργασία. Το 80% των εργαζομένων του κλάδου εργάζεται μέχρι έξι (το πολύ εφτά) μήνες το χρόνο, κατά τη θερινή περίοδο, όσο οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον Τουρισμό (ή εξαιτίας του) είναι ανοιχτές. Με εισόδημα που συνήθως δεν ξεπερνά τις 5.000 ευρώ, οι εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι πρέπει να ζήσουν για 12 μήνες.

Σύμβαση μιας μέρας (εξτρά).Πρόσληψη και απόλυση γίνεται μέσα στο 24ωρο! Ο εργαζόμενος δεν γνωρίζει πότε, πού και με ποια συχνότητα θα εργαστεί, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να προγραμματίσει τη ζωή του, να μην ξέρει τι εισόδημα θα έχει για την οικογένειά του. Αν ασθενήσει, μένει χωρίς μεροκάματο. Η γυναίκα εργαζόμενη που απασχολείται με τέτοιες συμβάσεις δεν έχει καμιά προστασία στη μητρότητα. Η εντατικοποίηση είναι κανόνας, αφού σπάνια τηρούνται το 8ωρο και τα διαλείμματα.

Συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Συνήθως δεν ξεπερνούν το 6μηνο. Οι επιχειρήσεις του κλάδου που λειτουργούν όλο το χρόνο, τις αξιοποιούν για να αποφύγουν αποζημιώσεις απόλυσης, για να μην αποκτά ο εργαζόμενος μια σειρά εργασιακά δικαιώματα.

Μερική απασχόληση. Πρόκειται για απασχόληση με ημερήσιο ωράριο μικρότερο του 8ώρου (συνήθως 4ωρο). Η διάδοση τέτοιας μορφής δουλειάς στον Επισιτισμό είναι πολύ μεγάλη, αφού οι εργοδότες την αξιοποιούν για να αποφεύγουν τις ασφαλιστικές εισφορές πλήρους ωραρίου, ενώ στην πραγματικότητα οι εργαζόμενοι δουλεύουν πάνω από 8 ώρες τη μέρα.

Διαλείπουσα εργασία. Είναι μορφή εργασίας με λιγότερες από πέντε μέρες τη βδομάδα, για ορισμένο ή αόριστο χρόνο. Μπορεί να προβλέπει πλήρες ή μειωμένο ωράριο. Αξιοποιείται σε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, με ελάχιστη υποχρέωση του εργοδότη να απασχολεί τον εργαζόμενο μια συνήθως μέρα τη βδομάδα, ή και το μήνα.

Εκ περιτροπής εργασία. Κι εδώ πρόκειται για μορφή εργασίας με λιγότερες από πέντε μέρες τη βδομάδα, με τη διαφορά ότι μπορεί να καθιερωθεί με μονόπλευρη απόφαση του εργοδότη, με το επιχείρημα της μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας της επιχείρησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς την αξιοποιούν είναι το Καζίνο της Πάρνηθας, όπου τα τελευταία πέντε χρόνια η διεύθυνση την επιβάλλει μονομερώς, με τη δικαιολογία της μείωσης των κερδών.

Συνδυασμός μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής εργασίας. Πρόκειται για καθημερινή απασχόληση, για μερικές μέρες με λιγότερες ώρες και τις υπόλοιπες με πλήρες ωράριο.

Δανεισμός εργαζομένων. Στις περιπτώσεις αυτές, ένας εργαζόμενος που έχει προσληφθεί για να παρέχει τις υπηρεσίες του σε συγκεκριμένο εργοδότη, υπάγεται για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στη δικαιοδοσία ενός άλλου εργοδότη, ο οποίος καθορίζει τον τόπο, το χρόνο και τον τρόπο παροχής της εργασίας του.

Δανεισμός προσωπικού μέσω «πρακτορείων απασχόλησης». Διάφορα «πρακτορεία» προσλαμβάνουν για λογαριασμό τους προσωπικό και το παραχωρούν έναντι αμοιβής για ορισμένο χρονικό διάστημα σε άλλες επιχειρήσεις, προκειμένου να καλύψουν προσωρινές ανάγκες τους. Ετσι, ο έμμεσος εργοδότης απαλλάσσεται από υποχρεώσεις που απορρέουν από τη νομοθεσία.

Απασχόληση προσωπικού εργολαβικής επιχείρησης. Στην απασχόληση προσωπικού εργολαβικής επιχείρησης, ένα ξενοδοχείο αναθέτει - υπό μορφή εργολαβίας - μέρος της λειτουργίας του σε εργολαβική εταιρεία, η οποία παρέχει τις σχετικές υπηρεσίες σε προσωρινή ή μόνιμη βάση, με δικό της προσωπικό. Ετσι, εργοδότης θεωρείται η εργολαβική επιχείρηση και υπάρχει «επινοικίαση» υπηρεσιών που προσφέρονται από αυτήν. Συνήθως εργαζόμενοι με τέτοια σχέση εργασίας δεν αμείβονται ποτέ με βάση τη Συλλογική Σύμβαση, δεν ισχύουν οι όροι εργασίας των συναδέλφων τους που κάνουν την ίδια δουλειά στην ίδια επιχείρηση.

Διαθεσιμότητα εργαζομένων. Αξιοποιείται κι εδώ από επιχειρήσεις με τη δικαιολογία του περιορισμού της δραστηριότητάς τους, θέτοντας σε διαθεσιμότητα τους εργαζόμενους μέχρι και τρεις μήνες το χρόνο.

Μαθητεία μέσω του ΟΑΕΔ. Αφορά μαθητές των ΕΠΑΣ που πραγματοποιούν την πρακτική τους άσκηση σε επιχειρήσεις και αμείβονται με το 75% του κατώτατου ημερομισθίου που ορίζει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ). Ο εργοδότης επιδοτείται με 11 ευρώ τη μέρα για κάθε εργαζόμενο.

Πρακτική άσκηση μέσω Δημόσιων ή Ιδιωτικών ΙΕΚ. Πρόκειται για εξάμηνη πρακτική άσκηση σε χώρους εργασίας, διάρκειας 960 ωρών, χωρίς να προβλέπεται καμιά αμοιβή. Ασφάλιση γίνεται στο ΙΚΑ μόνο για την περίπτωση ατυχήματος στους χώρους εργασίας, κατά τη διάρκεια πραγματοποίησης της πρακτικής άσκησης.

Προγράμματα κατάρτισης ανέργων με επιταγή Voucher. Ιδιωτικά ΚΕΚ αναλαμβάνουν τη θεωρητική κατάρτιση εργαζομένων και μετά τους στέλνουν για πρακτική άσκηση σε επιχειρήσεις. Πρόκειται για 4μηνα προγράμματα επιδοτούμενα από την ΕΕ, στα οποία ο εργαζόμενος μπορεί να πάρει ένα ποσό 400 ευρώ το μήνα, συνήθως πολλούς μήνες μετά το τέλος της άσκησης.