Από τη «σεισάχθεια»… στη «μεταμνημονιακή εποχή»

ΤΕΣΣΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΥΡΙΖΑ

Από τη «σεισάχθεια»… στη «μεταμνημονιακή εποχή» 

των μαζικών κατασχέσεων και πλειστηριασμών .

«...Προσπαθούν να βρουν τον τρόπο και το χρόνο για να υλοποιήσουν ένα από τα πιο αντιδραστικά τους σχέδια, τη στιγμή που η κοινωνία ασφυκτιά από την εγκληματική μνημονιακή πολιτική (...) 

Οχι μόνο είναι αδιανόητη κάθε συζήτηση για την άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών, αλλά χρειάζονται ουσιαστικά μέτρα στήριξης των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, στο πλαίσιο μιας νέας "σεισάχθειας"».

Αυτά έγραφε σε ανακοίνωσή του το Γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ στις 21/8/2013, ως αντιπολίτευση τότε στη «μνημονιακή» κυβέρνηση Σαμαρά.

Ενα χρόνο πριν, στις 25/7/2012, ο Αλέξης Τσίπρας είχε παρουσιάσει με τυμπανοκρουσίες την πρόταση νόμου για τη «νέα σεισάχθεια», που προέβλεπε ολική διαγραφή δανείων για τα εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας και μερική διαγραφή για τα υπόλοιπα νοικοκυριά, ανάλογα με τη μείωση του εισοδήματος από το 2010.

Αντίστοιχα, τον Οκτώβρη του 2014 (Πολιτική Απόφαση ΚΕ) και στο τότε πρόγραμμα της ΔΕΘ, ο ΣΥΡΙΖΑ υποσχόταν ανάμεσα στα άλλα (όπως π.χ. κατάργηση ΕΝΦΙΑ, επαναφορά αφορολόγητου κ.λπ.) άμεση παύση ποινικών διώξεων και κατασχέσεων τραπεζικών λογαριασμών, πρώτης κατοικίας και μισθών, «νέα σεισάχθεια» για τα «κόκκινα» δάνεια όχι μόνο των φυσικών προσώπων αλλά και των επιχειρήσεων.

Φυσικά, όλα τα παραπάνω ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθούν από ένα κόμμα που πάντοτε ξεκαθάριζε ότι δεν αμφισβητεί τα «ιερά και τα όσια» του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης, της ΕΕ και της ανταγωνιστικότητας. 

Οπως επίσης ήταν αδύνατο οποιαδήποτε αστική κυβέρνηση να μείνει «ουδέτερη» και αδρανής στο ζήτημα των «κόκκινων» δανείων, που αφορά τα άμεσα συμφέροντα των τραπεζικών επιχειρηματικών ομίλων. 

Σήμερα, στη «νέα, ελπιδοφόρα μεταμνημονιακή εποχή», ο λαός είναι αντιμέτωπος με μπαράζ πλειστηριασμών, με το στόχο για το 2019 να φτάνει τους 50.000!

Εχει ξεδιπλωθεί πλήρως ολόκληρη η βεντάλια των χρησιμοποιούμενων μεθόδων για να υπηρετηθεί η γραμμή μαζικών κατασχέσεων και πλειστηριασμών κατ' επιταγή των τραπεζών. 

Η εξουσία του κεφαλαίου ασκείται μέσα από την ενιαία λειτουργία του αστικού κράτους και το σύνολο των θεσμών που διαθέτει, τη νομοθεσία της κυβέρνησης, την αστική Δικαιοσύνη, τα κατασταλτικά όργανα, τους διάφορους θεσμικούς παράγοντες κ.λπ.

Το έργο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ

Να τι έφερε, συνοπτικά, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ στο ζήτημα αυτό:

1. Δεν προχώρησε το 2014 στην παράταση της - κουτσουρεμένης έστω - οριζόντιας προστασίας της πρώτης κατοικίας που ίσχυε μέχρι τότε, με αποτέλεσμα η πρώτη κατοικία να προστατεύεται πλέον μόνο για αυτούς που έχουν υπαχθεί στο νόμο Κατσέλη.

2. Τροποποίησε σε αντιδραστική κατεύθυνση το νόμο για την προστασία των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων, που τώρα συνηθίζεται να αποκαλείται «νόμος Κατσέλη - Σταθάκη». Εκτός από τις αυστηρότερες προϋποθέσεις (όπως π.χ. η εισαγωγή της έννοιας του «συνεργάσιμου δανειολήπτη», που ορίζεται από τον Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών!), για την προστασία της κύριας κατοικίας ο οφειλέτης θα πρέπει να καταβάλλει ποσό «τέτοιο, ώστε οι πιστωτές του δεν θα βρεθούν, χωρίς τη συναίνεσή τους, σε χειρότερη οικονομική θέση από αυτήν στην οποία θα βρίσκονταν σε περίπτωση αναγκαστικής εκτέλεσης». Με λίγα λόγια, το όποιο «κούρεμα» θα πρέπει να ισοδυναμεί με το αποτέλεσμα που θα προέκυπτε αν η κατοικία έβγαινε στον πλειστηριασμό!

3. Ψήφισε τον νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, εκείνο το «εκτρωματικό νομοσχέδιο που έπρεπε άμεσα να αποσυρθεί», σύμφωνα με την ανακοίνωση του Τμήματος Δικαιοσύνης του ΣΥΡΙΖΑ στις 5/12/2014, οι σημαντικότερες αλλαγές του οποίου αφορούν το λεγόμενο δίκαιο της αναγκαστικής εκτέλεσης. Τα νέα μέτρα διευκολύνουν τις μαζικές κατασχέσεις και τους πλειστηριασμούς κάθε είδους.

4. Καθιέρωσε τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς.

5. Θέσπισε νέο «ιδιώνυμο» ποινικό αδίκημα για τις κινητοποιήσεις ενάντια στους πλειστηριασμούς. Σε λιγότερο από ένα μήνα μετά την ψήφισή του, οι πρώτες ποινικές διώξεις στράφηκαν εναντίον του προέδρου του Εργατικού Κέντρου Λάρισας μαζί με άλλους 6 κατηγορούμενους.

6. Αντί για τη «σεισάχθεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων», ψήφισε τη διαδικασία του «εξωδικαστικού συμβιβασμού», που αφήνει ουσιαστικά απροστάτευτους την πλειοψηφία των αυτοαπασχολούμενων εμπόρων και μικρών επιχειρήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της σχετικής πλατφόρμας, τον Ιούνη του 2018 μόλις 52 επιχειρήσεις από τις 32.086 είχαν καταφέρει να ολοκληρώσουν τη διαδικασία και να ρυθμίσουν τα χρέη τους.

Η εφαρμογή του νόμου Κατσέλη από τα αστικά δικαστήρια

Από τους πρώτους μήνες εφαρμογής του νόμου Κατσέλη και τις πρώτες αποφάσεις των Ειρηνοδικείων, τα αστικά ΜΜΕ μάς βομβάρδιζαν με ρεπορτάζ θριαμβολογίας για τα μεγάλα «κουρέματα» υπέρ των φτωχών και αδύναμων, για τη Δικαιοσύνη που «ορθώνεται στο ύψος των περιστάσεων». 

Την ίδια ώρα, βέβαια, δικηγορικά γραφεία με φανταχτερές διαφημίσεις για τα ποσοστά των επιτυχιών τους και τα «νικηφόρα δικόγραφα» θησαύριζαν πάνω στον πόνο και την αγωνία χιλιάδων εργατικών - λαϊκών οικογενειών.

Ανεξάρτητα από τις υπερβολές και τον παραπλανητικό χαρακτήρα των διαφόρων δημοσιευμάτων, σήμερα η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική. Το ποσοστό των απορριπτικών αποφάσεων για την υπαγωγή στο νόμο Κατσέλη έχει αυξηθεί κατακόρυφα, με κάποιες πηγές να κάνουν λόγο για μόλις 3 στις 10 που γίνονται δεκτές και άλλες για 4 στις 10.

Σταθμός στην εξέλιξη της νομολογίας από τα αστικά δικαστήρια ήταν η υπ' αριθμ. 153/2017 απόφαση του Αρείου Πάγου.

Η απόφαση αυτή άνοιξε το δρόμο για να απορρίπτονται μαζικά από τα κατώτερα Ειρηνοδικεία οι αιτήσεις των υπερχρεωμένων νοικοκυριών «λόγω δόλου».

Πιο συγκεκριμένα, η απόφαση αυτή έκρινε ότι είναι δόλιος «ο οφειλέτης εκείνος ο οποίος καρπούται οφέλη από την υπερχρέωσή του με την απόκτηση κινητών ή ακινήτων, πλην όμως είτε γνώριζε κατά την ανάληψη των χρεών ότι είναι αμφίβολη η εξυπηρέτησή τους είτε από δική του υπαιτιότητα βρέθηκε μεταγενέστερα σε κατάσταση αδυναμίας πληρωμών (...) 

Συμφωνεί με ικανό αριθμό πιστωτικών ιδρυμάτων την απόλαυση μεγάλου αριθμού τραπεζικών προϊόντων προβλέποντας ως ενδεχόμενο ότι ο υπερδανεισμός του με βάση τις υφιστάμενες ή ευλόγως αναμενόμενες μελλοντικές οικονομικές του δυνατότητες, σε συνδυασμό με το ύψος των οφειλών του, θα τον οδηγούσε σε κατάσταση αδυναμίας πληρωμών και παρά ταύτα αποδέχθηκε το αποτέλεσμα αυτό».

Η έρευνα της «πιστοληπτικής ικανότητας του οφειλέτη» από τις τράπεζες, δηλαδή η γνώση των τραπεζών και το πλήρες φακέλωμα με τα δεκάδες δικαιολογητικά των εισοδημάτων κατά το χρόνο λήψης του δανείου, δεν παίζει ρόλο ! 

Ο οφειλέτης έπρεπε να ...προβλέψει την κρίση και τα μνημόνια, την απόλυσή του, την ανεργία μέσα στην οικογένειά του, τη μείωση του μισθού του, τις περικοπές στη σύνταξή του κ.λπ. 

Η έλλειψη αυτής της μαντικής ικανότητας συνιστά τον δόλο του!

Ταυτόχρονα, η κατάσταση που επικρατεί στα ακροατήρια των Ειρηνοδικείων είναι κυριολεκτικά απαράδεκτη, σχεδόν σαν σε αρένα κανιβαλισμού. 

Μάρτυρες που νιώθουν να εξαρτάται από αυτούς το μέλλον μιας ολόκληρης οικογένειας και βιώνουν ένα ασύλληπτο άγχος, τρέμουν, κλαίνε, μετά βίας δεν λιποθυμούν, την ώρα που καλοντυμένοι δικηγόροι (συχνά για μια αμοιβή των 50 ευρώ) και δικαστές επιδίδονται σε έναν καταιγισμό ερωτήσεων - παγίδα και κουνούν επιδεικτικά το δάχτυλο:

- Μα είναι δυνατό να έχετε οφειλές και προσωπικά χρέη έναντι των τραπεζών κι εσείς παρ' όλα αυτά να δίνετε χρήματα στην αδελφή σας;

- Εμεινε άνεργη και έχει δύο ανήλικα παιδιά.

- Αυτό δεν αφορά το δικαστήριο!

Μια ατέλειωτη λίστα αντιρρήσεων και ενστάσεων έχει διαμορφωθεί από τις τράπεζες, προκειμένου να εξασφαλίζεται ένας κατάλογος πολλαπλών επιλογών για την απόρριψη των αιτήσεων. 

Για παράδειγμα, συχνά προβάλλεται και γίνεται δεκτή η ένταση αοριστίας, διότι π.χ. δεν αναφέρεται στην αίτηση ποιο ήταν το ποσό της αρχικής δόσης κατά το χρόνο λήψης του δανείου. 

Ομως, η τράπεζα μπορεί με ένα κλικ στον υπολογιστή να βρει το δεδομένο αυτό στο μηχανογραφικό της σύστημα.

Ολα τα παραπάνω αποτελούν ακόμα μία απόδειξη για τη φενάκη της τυπικής ισότητας στον καπιταλισμό, που συσκοτίζει την πραγματική ταξική ανισότητα. Η δικονομική ισότητα των δύο αντιδίκων σημαίνει ότι έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις... 

Τι κι αν ο νόμος Κατσέλη υποτίθεται ότι έχει προστατευτικό περιεχόμενο, τι κι αν ο ένας αντίδικος είναι ένας φτωχός εργαζόμενος κι ο άλλος ένα τραπεζικό μεγαθήριο!

Ο ρόλος των διαφόρων θεσμικών παραγόντων

Στο τέλος του περασμένου χρόνου, ήρθε στο φως της δημοσιότητας η έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για τις κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών για οφειλές στο Δημόσιο. 

Τα στοιχεία της είναι αποκαλυπτικά, καταγράφοντας τον αστρονομικό αριθμό των 4,85 εκατομμυρίων κατασχέσεων από το 2015.

Ανάμεσα στα άλλα, διαπιστώνεται συχνή παραβίαση της νομοθεσίας για την πενιχρή έστω προστασία από κατασχέσεις, όπως σε προνοιακά επιδόματα, σε ακατάσχετα ποσά μισθοδοσίας, συντάξεων κ.λπ. 

Φυσικά, η παραβίαση αυτή δεν ανατρέπεται αυτόματα, αλλά οι εργαζόμενοι και ασφαλισμένοι υποχρεώνονται σε μια σειρά δικαστικών διαδικασιών με υψηλό κόστος, συχνά απαγορευτικό. 

Και εύλογα αναρωτιούνται πολλοί: 

«Μα πού είναι οι εισαγγελείς; 

Πού είναι οι δικηγορικοί σύλλογοι; 

Γιατί κανένας δεν παρεμβαίνει;».

Είναι αλήθεια ότι η ανάληψη κάποιας πρωτοβουλίας από δικηγορικούς συλλόγους ή άλλους αντίστοιχους θεσμικούς φορείς δεν μπορεί να αποκλειστεί. 

Ομως, οι παρεμβάσεις αυτές είναι συνήθως ανέξοδες και ευχολόγια, φυσικά δε μακριά και έξω από κάθε συλλογική αγωνιστική διεκδίκηση. 

Η εξουσία του κεφαλαίου έχει εξασφαλίσει σε αυτούς έναν πιο «σκαμπρόζικο» και αποτελεσματικό ρόλο ενσωμάτωσης και χειραγώγησης των λαϊκών συνειδήσεων, ή όταν χρειάζεται και ανοιχτά αντιδραστικό.

Το ζήτημα των πλειστηριασμών της λαϊκής κατοικίας προσφέρει ένα εύγλωττο παράδειγμα, μέσα από τη στάση του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου και του Δικηγορικού Συλλόγου Αθήνας, που είναι οι μεγαλύτεροι αντίστοιχοι σύλλογοι στη χώρα.

Ο μεν Συμβολαιογραφικός Σύλλογος έγινε «νεροκουβαλητής» των αντιδραστικών αλλαγών στους πλειστηριασμούς. 

Στο όνομα της «προστασίας» συμβολαιογράφων από τις κινητοποιήσεις ενάντια στους πλειστηριασμούς (με οπωσδήποτε προβοκατόρικο χαρακτήρα σε ορισμένες περιπτώσεις), έφτασαν να κάνουν αποχή διεκδικώντας ουσιαστικά την ποινικοποίηση των κινητοποιήσεων ενάντια στους πλειστηριασμούς και την καθιέρωση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών!

Ο δε Δικηγορικός Σύλλογος έκανε δημοψήφισμα για τον νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, με ένα συντριπτικό «Οχι» σαν αποτέλεσμα, και έπαιρνε αποφάσεις αποχής των δικηγόρων για ένα μεγάλο διάστημα πολλών μηνών το έτος 2014, αλλά μετά την ψήφισή του αποδέχτηκε πλήρως το υφιστάμενο καθεστώς και διοργάνωνε σεμινάρια για την εφαρμογή του ! 

Σε περιστατικά άγριας καταστολής ενάντια σε κινητοποιήσεις εργαζομένων και Λαϊκών Επιτροπών, με χημικά και δακρυγόνα ακόμα και στον κλειστό χώρο του Ειρηνοδικείου Αθηνών, εξέδιδε ανακοίνωση και ζητούσε «τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για την ομαλή εξέλιξη της διαδικασίας των πλειστηριασμών», συμπλέοντας με τον Συμβολαιογραφικό Σύλλογο, που ζητούσε και πέτυχε μέτρα καταστολής.

Στην οργάνωση της αντεπίθεσης η ελπίδα

Το ζήτημα των κατασχέσεων και των πλειστηριασμών είναι ένα αποκαλυπτικό παράδειγμα για το ότι η συνολική λειτουργία του αστικού συστήματος και η αντιλαϊκή πολιτική υπηρετούν τα συμφέροντα των μονοπωλιακών ομίλων.

Το ΚΚΕ έχει καταθέσει ειδική πρόταση νόμου για την προστασία των υπερχρεωμένων λαϊκών νοικοκυριών, η οποία φυσικά δεν ψηφίζεται από τα άλλα αστικά κόμματα, ως «μαξιμαλιστική».

Επιβεβαιώνεται, έτσι, ότι και το μέτωπο αυτό είναι αναπόσπαστο μέρος της πάλης κατά της συνολικής αντιλαϊκής πολιτικής, επιβεβαιώνεται η αναγκαιότητα όχι μόνο για την άμυνα απέναντι στην αρπαγή της λαϊκής κατοικίας, αλλά κυρίως για την υπεράσπιση του δικαιώματος στη στέγαση, για τη διεκδίκηση των σύγχρονων αναγκών της εργατικής - λαϊκής οικογένειας. 

Οι ανάγκες αυτές δεν είναι μαξιμαλισμός ! 

Δεν είναι φυσικό φαινόμενο τα χιλιάδες άδεια σπίτια, τα απούλητα εργολαβικά ανταλλάγματα, την ώρα που χιλιάδες μένουν άστεγοι, την ώρα που νέοι άνθρωποι αναγκάζονται να επιστρέφουν στην οικογενειακή εστία λόγω της οικονομικής τους αδυναμίας.

Αποκαλύφθηκε, λοιπόν, ότι δεν «θα τα πάρουν τα σπίτια οι κομμουνιστές» (!), αλλά ο καπιταλισμός. 

Η αγορά αναγνωρίζει μόνο το δικαίωμα στο κέρδος μέσα από την εμπορευματοποίηση όλων των κοινωνικών αναγκών. Δεν είναι επομένως ουτοπία, αλλά αδήριτη ανάγκη και πρόταγμα της απτής καθημερινής επιβίωσης η εξασφάλιση των προϋποθέσεων για την ικανοποίηση του δικαιώματος στην κατοικία. 

Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα στο πλαίσιο μιας άλλης οικονομίας, που θα έχει στο επίκεντρο την ικανοποίηση των εργατικών - λαϊκών αναγκών. 

Μέσα από τον κεντρικό σχεδιασμό της οικονομίας γενικά και της οικιστικής και χωροταξικής ανάπτυξης ειδικότερα, θα εξασφαλίζεται κατοικία σε όλους, αξιοποιώντας τα σύγχρονα επιτεύγματα της τεχνολογίας για τις κατάλληλες προδιαγραφές, την αντιπλημμυρική, αντισεισμική και αντιπυρική θωράκιση, την προστασία του περιβάλλοντος.

Ιδιαίτερο ρόλο και θέση στον αγώνα κατά των πλειστηριασμών μπορούν και πρέπει να έχουν οι εργαζόμενοι στο χώρο της Δικαιοσύνης, οι δικαστικοί επιμελητές, συμβολαιογράφοι και δικηγόροι που πλήττονται κι αυτοί από την εφαρμοζόμενη πολιτική. 

Εχουν συμφέρον - και καθήκον - να προσφέρουν έμπρακτα την ταξική τους αλληλεγγύη.

Κανείς δεν πρέπει να συμβιβαστεί με αυτήν την κατάσταση. 

Το μέτωπο κατά των πλειστηριασμών δεν κλείνει με τη λήξη του νόμου Κατσέλη, αλλά αντίθετα τώρα ανοίγει για τα καλά ! 

Το μέλλον δεν ανήκει στους κηφήνες και στους εκμεταλλευτές, αλλά στους πραγματικούς παραγωγούς του πλούτου. 

Η ελπίδα βρίσκεται στον αγώνα του Λαού . 

 «Δεν βγαίνουνε τα όνειρα σε πλειστηριασμό. 

Δεν παίχτηκε η παρτίδα μας ακόμα». 

Ο λαός δεν έχει πει ακόμα την τελευταία του λέξη !