«ΛΕΥΚΗ ΒΙΒΛΟΣ» ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ

Στις κατευθύνσεις που δίνονται μέσα από τη «Λευκή Βίβλο» για το σήμερα και το αύριο των συνταξιοδοτικών συστημάτων στην ΕΕ, όπως τα αποκαλεί, στηρίζεται η αντιασφαλιστική επίθεση της κυβέρνησης.

Πριν προχωρήσουμε στην παρουσίασή τους, αξίζει να σταθούμε στον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ, ως διακρατική ένωση μονοπωλίων, αντιλαμβάνεται τα συνταξιοδοτικά συστήματα. Σύμφωνα με αυτή, οι στόχοι των συνταξιοδοτικών συστημάτων διαμορφώνονται όχι με κριτήριο τις ανθρώπινες ανάγκες, αλλά τις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας που συνθλίβει την ανάγκη των εργατών και των συνταξιούχων για Κοινωνική Ασφάλιση που να καλύπτει όλες τις ανάγκες τους.

Γι' αυτό και στο κείμενο της «Λευκής Βίβλου» υπογραμμίζεται συνεχώς ότι η αποτελεσματικότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων είναι ατομική υπόθεση του κάθε ασφαλισμένου.

Χαρακτηριστική είναι η επισήμανση στη «Λευκή Βίβλο» ότι: «Η βιωσιμότητα και η επάρκεια των συνταξιοδοτικών συστημάτων εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο θα υποστηρίζονται από τις εισφορές, τους φόρους και την αποταμίευση εκ μέρους των ατόμων που βρίσκονται στην αγορά εργασίας». Εδώ λέει ότι τα συνταξιοδοτικά συστήματα εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από τους ίδιους τους ασφαλισμένους. Από τις εισφορές που δίνουν, τους φόρους που πληρώνουν, την αποταμίευση που κάνουν (όπως θα δούμε πιο κάτω η αποταμίευση και όχι μόνο θεωρείται μέρος της σύνταξης!) Το μεγάλο κεφάλαιο που απομυζά τον πλούτο που παράγουν οι εργαζόμενοι δε φαίνεται πουθενά. Ούτε το αστικό κράτος που λεηλατεί ό,τι απομένει από το λαϊκό εισόδημα για να το ξαναδώσει με διάφορους εύσχημους τρόπους στο κεφάλαιο. Και αφού οι μόνοι που μένουν να χρηματοδοτούν το συνταξιοδοτικό σύστημα είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, αμέσως μετά γίνεται καθαρό ότι το δικαίωμα στη σύνταξη και στις κοινωνικοασφαλιστικές παροχές (Υγεία, Πρόνοια κ.λπ.), είναι ατομική υπόθεση κάθε εργαζόμενου. «Οι ρυθμίσεις χρηματοδότησης (...) πρέπει να καθορίζονται κατά τρόπον ώστε να επιτυγχάνεται μια ισόρροπη σχέση μεταξύ των εισφορών και των δικαιωμάτων»! Τόσο πληρώνεις, τόσα δικαιώματα έχεις! Και αυτά βέβαια υπό προϋποθέσεις...

Με την πονηρή έκφραση της «εξισορρόπησης» των ετών εργασίας και των ετών σύνταξης επιχειρείται να «νομιμοποιηθεί» η περαιτέρω αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. «Η επίτευξη καλύτερης ισορροπίας μεταξύ των ετών εργασίας και των ετών σύνταξης απαιτεί τη διενέργεια προσαρμογών στα συνταξιοδοτικά συστήματα, με αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης...».

Βάση της συλλογιστικής τους αποτελεί το επιχείρημα ότι έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής και πρέπει αναγκαστικά να συνοδευθεί από ανάλογη αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης γιατί αλλιώς «δε βγαίνουμε»! Επιπλέον, για να αναπληρώσουν τη χασούρα σημειώνουν στη «Λευκή Βίβλο» ότι πρώτα θα αυξήσουν την πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης για να αντισταθμίσουν «την προγενέστερη αύξηση της διάρκειας ζωής, η οποία δεν είχε ληφθεί υπόψη στους υπολογισμούς των συντάξεων» και στη συνέχεια θα συνδέσουν «το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής»!

Ενα από τα εργαλεία για την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης είναι η μείωση των συντάξεων, η οποία μπορεί να επιτευχθεί και μέσα από τη μείωση των ποσοστών αναπλήρωσης. Στη «Λευκή Βίβλο» διατυπώνεται η παραδοχή πως «οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις στον τομέα των δημόσιων συντάξεων (σ.σ. εδώ εισάγεται εμμέσως η έννοια της ιδιωτικής σύνταξης) (...) θα έχουν ως αποτέλεσμα χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης στο μέλλον». Για να αντιμετωπιστεί, λοιπόν, η μείωση της σύνταξης που τα ίδια τα κράτη - μέλη της ΕΕ επιβάλλουν, προτείνεται: «Η παράταση του επαγγελματικού βίου έως μεγαλύτερη ηλικία (η οποία) μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση ή ακόμα και στην αύξηση των μελλοντικών ποσοστών αναπλήρωσης»!

Αλλοι τρόποι αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης είναι «ο περιορισμός της πρόσβασης σε συστήματα πρόωρης συνταξιοδότησης και άλλες οδούς πρόωρης εξόδου από την εργασία» και «η εξίσωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών».

Ειδικότερα για τον περιορισμό της πρόωρης συνταξιοδότησης αξίζει να σημειωθούν τα εξής: Στη «Λευκή Βίβλο» διατυπώνεται η παρατήρηση ότι το συνταξιοδοτικό σύστημα σε μερικά κράτη - μέλη «επιτρέπει στα άτομα που έχουν συμπληρώσει πλήρεις περιόδους αναφοράς (σ.σ. έχουν συμπληρώσει π.χ. 35ετία) να συνταξιοδοτηθούν πριν από το κανονικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης». Μια τέτοια κατάσταση είναι προφανώς απαράδεκτη για την ΕΕ και για αυτό επισημαίνει ότι οι μεταρρυθμίσεις «δεν θα πρέπει να επικεντρώνονται μόνο στις αυξήσεις των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης αλλά και, ανάλογα με την περίπτωση, στη διάρκεια των περιόδων εισφοράς, που πρέπει να αντικατοπτρίζουν την αύξηση του προσδόκιμου ζωής». Δηλαδή, προτείνει διπλή αύξηση. Ανάλογα με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής να αυξάνονται μαζί με το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης και τα αναγκαία χρόνια εργασίας.

Αποκαλυπτικότερο της αδηφαγίας του κεφαλαίου είναι η τύχη που επιφυλάσσουν στα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα. Στο όνομα του περιορισμού της πρόωρης συνταξιοδότησης, προτείνεται οι εργαζόμενοι που δουλεύουν σε επικίνδυνα επαγγέλματα αντί να συνταξιοδοτούνται να τους «προσφέρονται εναλλακτικές λύσεις (...) όπως είναι η εργασιακή κινητικότητα». Δηλαδή, ξεζούμισμα μέχρι το τέλος. Ενας εργαζόμενος που έχει υποστεί σημαντική φθορά εξαιτίας της βαριάς και ανθυγιεινής εργασίας, αντί να συνταξιοδοτηθεί στην ώρα του (και όχι «πρόωρα» όπως θέλουν να λένε και να νομίζουμε) καλείται να συνεχίζει να δουλεύει επιβαρύνοντας παραπέρα τον οργανισμό του σε κάποια άλλη εργασία.

Η «Λεύκη Βίβλος» αλλάζει άρδην την έννοια της επικουρικής σύνταξης όπως την ξέραμε μέχρι σήμερα. Η ΕΕ αποκαλεί πλέον επικουρική σύνταξη ό,τι αποτελεί προϊόν κεφαλαιοποιητικών συστημάτων, επενδύσεων, αποταμιεύσεων κ.ά. Σε μια υποσημείωση του κειμένου δίνει τον εξής ορισμό στην έννοια «επικουρική συνταξιοδοτική αποταμίευση»: «Η συμπληρωματική αποταμίευση συνταξιοδότησης περιλαμβάνει επαγγελματικές και προσωπικές συντάξεις, ασφάλειες ζωής και άλλες μορφές συσσώρευσης περιουσιακών στοιχείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου μετά τη συνταξιοδότηση. Επιπλέον, υπάρχουν μέσα (π.χ. αντίστροφα ενυπόθηκα δάνεια) που επιτρέπουν τη μετατροπή των περιουσιακών στοιχείων (γενικά, της κατοικίας) σε πρόσθετο εισόδημα συνταξιοδότησης».

Γι' αυτού του είδους τη «σύνταξη» επισημαίνει πως «πρέπει να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στη διασφάλιση της μελλοντικής επάρκειας των συντάξεων» και σε άλλο σημείο ότι «τα άτομα στο μέλλον θα πρέπει να εξαρτώνται περισσότερο από την επικουρική συνταξιοδοτική αποταμίευση».

Εδώ προαναγγέλλεται η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων συνταξιοδοτικών συστημάτων. Η παραπέρα μείωση της παρουσίας των δημόσιων συνταξιοδοτικών συστημάτων και η κυριαρχία των ιδιωτικών συστημάτων ασφάλισης που μόνο συνταξιοδοτικά δεν είναι. Ουσιαστικά, είναι χρηματοπιστωτικά προϊόντα που τζογάρουν τις εισφορές των ασφαλισμένων, οι οποίοι ξέρουν τι θα πληρώσουν (καθορισμένων εισφορών) αλλά δεν ξέρουν τι θα πάρουν (μη καθορισμένων παροχών) αφού είναι ευάλωτα σε κάθε διακύμανση των καπιταλιστικών οικονομιών και είναι πολύ πιθανόν να έχουν και μηδενική απόδοση ή και απώλειες από τις εισφορές που «επενδύθηκαν».

Πιθανότητα που είναι αποδεκτή και από την ίδια την ΕΕ, αφού δεν μπορεί να κρύψει ότι «η κρίση έχει καταδείξει την ευπάθεια των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων σε χρηματοπιστωτικές κρίσεις και σε περιόδους οικονομικής ύφεσης».

Παρ' όλα αυτά επιχαίρει, καθώς «κατά την τελευταία δεκαετία σημειώθηκε σημαντική πρόοδος σε ό,τι αφορά τη μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών συστημάτων. (...) όπως η μετατόπιση από συστήματα καθορισμένων παροχών σε συστήματα καθορισμένων εισφορών ή η ίδρυση υποχρεωτικών κεφαλαιοποιητικών πυλώνων».

Εδώ, ουσιαστικά, βρήκαν έναν ακόμη τρόπο για να χρησιμοποιούν τις εισφορές ως κεφάλαιο που αν για τον οποιονδήποτε λόγο καταστραφεί, καταστρέφεται και το Ταμείο, επομένως χάνονται οι συντάξεις, και ας έχουν δοθεί οι εισφορές. Και, βεβαίως, απ' όλα τα παραπάνω φαίνεται ότι προωθούν τη λεγόμενη «εθνική σύνταξη», δηλαδή ένα ελάχιστο επίδομα και αν ο εργαζόμενος θέλει μεγαλύτερη ας ασφαλιστεί σε επαγγελματικό ταμείο, ιδιωτική ασφαλιστική εταιρεία, με το ρίσκο βεβαίως και απ' αυτό το ανταποδοτικό, όπως λέγεται, σύστημα να μην πάρει τίποτα, εάν καταστραφεί το ταμείο ή η εταιρεία.

Οποιος διατύπωνε αυτή την ιδέα πριν μερικά χρόνια θα τον κατηγορούσαν για τρελό. Να όμως που έρχεται σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εισάγει τον όρο «αντίστροφα ενυπόθηκα δάνεια», ο οποίος περιλαμβάνεται στον προαναφερόμενο ορισμό της έννοιας «επικουρική συνταξιοδοτική αποταμίευση».

Σε αυτή την περίπτωση, το «αντίστροφο ενυπόθηκο δάνειο» σημαίνει ότι ένας συνταξιούχος που προφανώς δεν του φθάνει η σύνταξη για να ζήσει μπορεί να πουλήσει το σπίτι που μένει για να συμπληρώσει το εισόδημά του! Ο τρόπος που γίνεται αυτό είναι ο εξής. Ο συνταξιούχος κάνει μια συμφωνία με την τράπεζα, ώστε η τελευταία να αγοράσει για ένα «χ» ποσό το σπίτι του. Ομως αντί να του δώσει ολόκληρο το ποσό, το καταβάλλει σε μηνιαίες δόσεις με αντάλλαγμα ο συνταξιούχος να συνεχίσει να μένει στο σπίτι. Οι δόσεις αυτές θα καταβάλλονται μέχρι να πεθάνει ο συνταξιούχος.

Αυτή τη διαδικασία η Επιτροπή τη θεωρεί μέρος των επικουρικών συνταξιοδοτικών συστημάτων και τη μηνιαία δόση μέρος της σύνταξης! Ο καπιταλισμός αποκαλύπτει τη βαρβαρότητά του σε όλο της το μεγαλείο.

Με βάση τα παραπάνω, οι κυβερνήσεις της χώρας με τους αντιασφαλιστικούς νόμους από το 1990 μέχρι σήμερα έχουν προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό την υλοποίηση των αντιασφαλιστικών σχεδιασμών. Υπενθυμίζεται πως με τους τελευταίους νόμους 3863 και 3865 του 2010 επιτεύχθηκε:

• Η αύξηση στα 40 χρόνια εργασίας (αντί για 35) για δικαίωμα στην πλήρη σύνταξη.
• Αύξηση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 65 χρόνια για όλους, που με τον 4093/2012 αυξήθηκε εκ νέου στα 67 χρόνια.
• Ριζική μείωση των μελλοντικών συντάξεων μέσα από το νέο τρόπο υπολογισμού του συντάξιμου μισθού και μείωση των ποσοστών αναπλήρωσης.
• Σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης τα οποία προοπτικά υπολογίζεται -όπως αναφέρεται στη «Λευκή Βίβλο»- πως θα φθάσουν τα 69 έτη και τους 4 μήνες.

Ετσι, την επόμενη περίοδο και με βάση τις κατευθύνσεις της «Λευκής Βίβλου» αναμένεται να ληφθούν νέα μέτρα που, μεταξύ άλλων, θα αφήνουν ακόμα πιο εκτεθειμένους στις στερήσεις όχι μόνο τους συνταξιούχους αλλά και όλους τους ασφαλισμένους.